Beyrut
Lübnan ile İsrail, hem yağız sınır hattında aynı zamanda arz yağı ve saf taş yağı lambası açısından varlıklı 9. blok şekilde bildik 860 kilometrekarelik deniz branşında levent boylu senelerdir sınır anlaşmazlığı yaşıyor.
Lübnan'ın güneyinde, İsrail sınırında toprak meydan Hizbullah'ın kontrolündeki alanlarda "sınır ihlali" sebebi öne sürülerek devir hin gerginlikler ve çatışmalar yaşanıyor.
Lübnan-İsrail deniz sınırı ise yağız sınırındaki kabil askeri çatışmalara oyunluk olmadı. İki ülke, deniz ve yağız sınırları anlaşmazlığına hal hatırlamak amacıyla Ekim 2020'de Birleşmiş Milletler (BM) himayesinde vasıtalı müzakerelere başladı. Ancak danışmalar Mayıs 2021 bakımından askıya alındı.
İsrail'in 5 Haziran'da İngiltere merkezli Energean şirketine alakalı müşterek araştırma gemisini, natürel saf taş yağı lambası boşaltmak düşüncesince ihtilaflı deniz sahası "Kariş"e göndermesi dü yan arasındaki tartışmaları alevlendirdi.
AA muhabiri, İsrail ve Lübnan ortada levent boylu senelerdir bitmeme fail kesinleşmemiş deniz sınırıyla alakalı gelişimleri ve mevzunun art planını derledi.
İki iklim arasındaki sınır anlaşmazlığı
Lübnan ile İsrail ortada tahminî 860 kilometrekarelik deniz sahası anlaşmazlığı bulunuyor. Lübnan etüt heyeti ise kesinleşmemiş bölgenin 2 bin 290 kilometrekare bulunduğunu söylüyor. Lübnan bu tezini 1922'de çizilen yağız sınırları haritasına dayandırıyor.
Tel Aviv ise "topografik, zamanı ve coğrafi belgelerle desteklenen" Lübnan haritalarını reddediyor.
İki iklim de bu bölgenin ana yağız sahanlığında doğruluk tez ediyor. İsrail, Lübnan hükümetinin lisanslama sürecine başladığı ilkokul bloktan üçünün İsrail ana yağız sahanlığında toprak aldığını tez ediyor.
ABD Jeoloji Araştırma Kurumunun 2010'da yayımladığı müşterek tutanağa mucibince İsrail, Lübnan ve Güney Kıbrıs Rum Kesimi arasındaki kesinleşmemiş deniz bölgesinde toplanmış 1,7 bilyon varil kabak arz yağı ve 112 trilyon metreküp natürel saf taş yağı lambası rezervi bulunmakta. Raporda, bahis konusu bölgenin saf taş yağı lambası bakımından Irak derece varlıklı bulunduğu anlatım ediliyor.
Hem yağız hem deniz sınırları ihtilaflı
İsrail ile Lübnan arasındaki sınır tartışmaları, İsrail'in kurulduğu 1947'ye derece uzanıyor.
İsrail, 1967'de Suriye toprağı Golan Tepeleri sahasını karışma etmiş bulunduğu tam o devirde Suriye çeşidinden işletilen Lübnan'a alakalı Şeba Çiftlikleri'ni de gasbetmişti.
Bu sebepten dolayı halihazırda hem yağız aynı zamanda deniz sınırı edinmek az daha dü iklim ortada ağır mesail mevcut. İsrail, 1982'den itibaren senelerce Lübnan'ın güneyini fiili şekilde karışma altında tuttu ve 2000'de çekildi.
Bugün Lübnan'ın güneyindeki sınır yerleri İran destekli Hizbullah'ın kalesi şekilde tanımlanıyor. Hizbullah ile İsrail ordusu ortada devir hin gerginlikler yaşansa da 2013'ten buyana ağır müşterek arbede meydana gelmedi.
Lübnan'ın deniz sınırlarını tespit çalışmaları
Lübnan, deniz sınırlarını çizme çalışmalarına 2002'de başladı.
İngiltere Hidrografik Ofisi ile iş donanmasına revan Lübnan hükümeti, Southampton Oşinografi Merkezini alanda arz yağı ve natürel saf taş yağı lambası düşüncesince mahal bilimsel tetkikat gerçekleştirmek amacıyla yağız sularının ve mahsus iktisadi bölgenin belirlenmesine müteveccih icraat yürütmekle görevlendirdi.
Southampton Oşinografi Merkezi, Lübnan'ın güneyi ve karışma altındaki Filistin'in şimal bölgesinin kemiksiz deniz haritalarının bulunmaması hasebiyle sınır çiziminde zorlandı ve sınır akıllıca halde belirlenemedi.
Lübnan hükümeti 2006'da İngiltere Hidrografik Ofisini ülkenin deniz sınırının çizimi düşüncesince baştan görevlendirdi. Bu teşebbüs de ötekinin tekrarı olmaktan kurtulamadı.
Lübnan, 17 Ocak 2007'de Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ile komşuluk ilişkilerini ve iş birliğini güçlendirmek, arz yağı kaynaklarına envestisman gerçekleştirmek amacıyla mahsus iktisadi semt sınırının belirlenmesine bağlı geçim imzaladı.
Lübnan ordusunun genel ağ sitesindeki bilgilere mucibince bu anlaşma, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi'nde yürürlükte bulunan maddelere dayanıyordu. İki iklim arasındaki mahsus iktisadi semt mutedil güzergâh esasi alınarak belirlendi.
Ancak İsrail'in 2011'de Beyrut ile icra ettiği anlaşmayı görmezden gelmiş şekilde GKRY ile aralarında mahsus iktisadi alanı tespit etmek düşüncesince apayrı müşterek geçim imzalaması üzerinde Lübnan anlaşmayı uygulamaya koymadı. Bu durum, Beyrut'un iri oranda arz yağı ve saf taş yağı lambası içeren mahsus iktisadi bölgesinin tahminî 860 kilometrekarelik piyasası kaybetmesine kere açtı.
ABD'nin teklifi: Hof çizimi
ABD, 2012'de mümessili Frederic Hof kanalıyla Lübnan ile İsrail arasındaki deniz sınırı anlaşmazlığını halletmek düşüncesince müşterek öneri sundu.
Daha sonraları "Hof çizimi" şekilde isimlendirilen sınır çizimine göre, toplanmış 860 kilometrekarelik alanın tahminî 500 kilometrekaresi Lübnan'a, 360 kilometrekaresi ise İsrail'e verildi.
Lübnan, hepsi alanın zat hakkı bulunduğu sebebi öne sürülerek bu öneriyi reddetti. ABD'nin önerisi geçiciydi, sonuncu müşterek sınır çizimi değildi. Ancak Lübnan, bunun sürekli bir duruma dönüştürülmesinden düşünce ederek öneriyi benimseme etmedi.
Lübnan, deniz branşında 2018'de arz yağı ve natürel saf taş yağı lambası kontrol emek harcaması başlattı.
Fransız Total, İtalyan Eni ve Rus Novatek şirketlerinden oluşan konsorsiyumla 9 Şubat 2018'de 4 ve 9 numaralı blokta arz yağı ve natürel saf taş yağı lambası araştırmak düşüncesince kontrat imzalandı.
Enerji krizi ile boğuşan Beyrut yönetimi elan kontrol faaliyetlerinden konkre ürün elde edemedi.
ABD baştan devrede
Lübnan'ın arsıulusal şirketlerle geçim imzalamasından tahminî müşterek hafta sonra, 16 Şubat 2018'de Amerika baştan Dışişleri Bakanlığı Yakın Doğu İşlerinden Sorumlu Müsteşar Yardımcısı Vekili David Satterfield ile Lübnan ve İsrail ortada boşluk buluculuk hazırlamaya başladı.
Satterfield, dü yan arasındaki deniz sınırı anlaşmazlığıyla alakalı "Hof" önerilerini esasen gündeme taşıdı. Lübnan bu öneriyi gene reddetti.
Lübnan Meclis Başkanı Nebih Berri o devre icra ettiği açıklamada, deniz sınırının Lübnan, İsrail ve BM'yi içeren Nisan 1996 mutabakatından çıkan üçgen komisyon kanalıyla çizilmesine bağlı tutumlarında ısrar eden olduklarını anlatım etti.
İsrail ve Hizbullah, ABD'nin diplomatik çabaları neticesinde Nisan 1996'da askeri çekişmeye ürün verici müşterek anlaşmaya varmıştı. Öte yandan, BM Güvenlik Konseyi 11 Ağustos 2006'da Lübnan ve İsrail arasındaki hepsi çatışmaların durdurulmasını öngören 1701 mahdut neticesinde benimseme etmişti.
ABD'nin boşluk buluculuğu verimsiz kaldı
Dönemin Amerika Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Mart 2019'da Lübnan'ı görüşme etti. Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Avn, Meclis Başkanı Nebih Berri ve zamanın Başbakanı Saad el-Hariri ile müşterek araya mevrut Pompeo, Lübnan ile İsrail arasındaki deniz sınır hattının çizilmesi de engelleme edinmek az daha muhtelif mevzuları görüştü.
ABD Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Satterfield, Mayıs 2019'da ilkokul altı güneş ortamında Lübnan'ı görüşme ederek, Hariri, Berri ve Lübnan Dışişleri Bakanı Cibran Bassil ile görüştü. Satterfield, Beyrut'tan ayrılmadan ilkin Lübnan ve İsrail arasındaki yağız ve deniz sınırlarını da içeren vasıtalı danışmalar yapabileceğini söyledi.
Satterfield, Eylül 2019'da görevinden ayrılana değin Lübnan ve İsrail taraflarıyla görüşmelere bitmeme etti.
ABD'de Satterfield'in namına Dışişleri Bakanlığı Yakın Doğu İşlerinden Sorumlu Müsteşar Yardımcısı Vekili bulunan David Schenker, Beyrut Limanı'nda 4 Ağustos 2020'de meydana mevrut iri patlamanın arkası sıra 3 Eylül'de Lübnan'ı görüşme etti. Ziyareti, sınırların çizilmesine bağlı görüşmelerin tamamlanması çerçevesinde bulunmasına karşın Schenker tek liderle musahabe gerçekleştirmedi.
Müzakereler düşüncesince söve anlaşması
Lübnan Meclis Başkanı Nebih Berri, 1 Ekim 2020'de düzenlemiş bulunduğu matbuat toplantısında, İsrail'le aralarında levent boylu zamandır dava bulunan yağız ve deniz haddini tespit müzakereleri düşüncesince söve anlaşmasının sağlandığını duyurdu.
Berri, BM himayesinde Lübnan ile İsrail ortada hem yağız aynı zamanda deniz sınırlarını tespit müzakerelerin başlayacağını aktardı.
ABD'nin eski deneyimleri bağlamında Lübnan ile İsrail'in deniz haddini belirlemeye amade olduklarının bilincinde olduğuna dikkati çekici Berri, "Deniz sınırları dair ABD'den boşluk dedektör olması talebinde bulunulmuş oldu ve kendileri de buna hazır. Müzakere döneminin neticesinde şekilde sağlanacak sınır anlaşması, arsıulusal hususiyet ve alakalı sözleşmeleri gereği BM'ye verilecektir." dedi.
Müzakereler 1 senedir askıda
Lübnan ve İsrail ortada diplomatik alım satım bulunmuyor. Bu sebepten dolayı dü iklim arasındaki vasıtalı danışmalar düşüncesince Amerika kabil boşluk bulucular devreye giriyor.
Beyrut ve Tel Aviv arasındaki deniz sınırlarının belirlenmesi düşüncesince vasıtalı müzakerelerin geçmiş oturumu BM himayesinde ve Amerika boşluk buluculuğunda 14 Ekim 2020'de gerçekleştirildi.
Heyetler, dü iklim ortada konuşlu mevcut BM Geçici Görev Gücü (UNIFIL) karargâhında vasıtalı müzakerelere katıldı.
İkinci dolaşma görüşmeler 28 Ekim 2020'de yapılmış oldu ve Amerika Dışişleri Bakanlığı ayrıntılara değinmeden oturumu "verimli" şekilde nitelendirdi.
Üçüncü seksiyon gecikmeksizin 29 Ekim 2020'de gerçekleştirildi. Dolaylı müzakerelerin dördüncü turu 11 Kasım 2020'de, beşinci dolaşma ise 4 Mayıs 2021'de yapıldı.
Lübnan ile İsrail arasındaki müzakereler, BM ve Amerika boşluk buluculuğunda beşinci turun arkası sıra müşterek anlaşmaya varılmaksızın Mayıs 2021'den bu yana askıya alındı.
Lübnan'dan "müzakerelere baştan başlamaya hazırız" mesajı
Bu süreçte ABD'de Schenker'den sonraları 10 Ağustos 2021'de Dışişleri Bakanlığı Enerji Güvenliği Danışmanı Amos Hochstein dünkü boşluk dedektör şekilde atama edildi. Hochstein ürün şekilde Şubat 2022'de Beyrut'a gelmiş şekilde Lübnanlı yetkililerle görüştü.
Lübnan Cumhurbaşkanı Avn, Hochstein'in ziyaretinden ilkin 25 Ocak'ta "ülkesinin İsrail ile deniz mezuniyet alanlarının sınırlandırılmasına bağlı müzakerelere baştan başlamaya amade olduğunu" açıklamıştı. Buna karşın Hochstein'in görüşmelerinden ürün alınamadı.
Son şekilde Lübnan Başbakanı Necib Mikati, 6 Haziran'da, Cumhurbaşkanı Avn’ın Hochstein'ı müzakereleri bitmeme etmek az daha Beyrut'a çağırma etmeyi benimseme ettiğini belirtti.
Bu açıklamanın arkası sıra Lübnan Meclis Başkanı Berri de Hochstein'ın 13-14 Haziran'da Beyrut'a geleceğini bildirdi.
Çatışma riskine gönül rahatlığı İran devrede iddiası
Ancak beraber dü iklim ortada kesinleşmemiş deniz sınırı gerilimini baştan tırmandıran müşterek evolüsyon yaşandı.
İngiltere merkezli Energean şirketine alakalı müşterek araştırma gemisi, 5 Haziran'da, Tel Aviv yönetimi namına natürel saf taş yağı lambası boşaltmak düşüncesince Lübnan ile İsrail arasındaki ihtilaflı deniz sahası bulunan "Kariş"e gitti.
Halbuki İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz, 6 Haziran'da icra ettiği açıklamada, Lübnan ile ihtilaflı deniz sahası ve buradan saf taş yağı lambası çıkarılması mevzusundaki anlaşmazlığın Amerika boşluk buluculuğundaki danışmalar kanalıyla çözüleceğini söylemişti.
Hizbullah Genel Sekreter Yardımcısı Nasim Kasım, İsrail'in Kariş'e sefine göndermesi üzerinde 6 Haziran'da icra ettiği açıklamada, Lübnan hükümetinin emri doğrultusunda icabında İsrail'e gönül rahatlığı kuvvet kullanmaya amade olduklarını söyledi. Ancak kamuoyunda herhangi müşterek dü tarafın da halihazırda gerginliği tırmandırmak istemediği dillendiriliyor.
Lübnan gazetesi "El Nida Vatan", 7 Haziran'da diplomatik kaynaklara dayandırdığı haberinde İran'ın İsrail'e "Hizbullah'ın sınırda hücum düzenlemeyeceği yahut asayiş vaziyetini tırmandırmayacağı" anlamında garanti verdiğini öne sürdü.
İsrail'in de sunulan bu güvenceler ve Lübnan ile saf taş yağı lambası anlaşmazlığının Amerika boşluk buluculuğunda çözümüne bağlı atılmış adımlar hasebiyle mutlu bulunduğu tez edildi.
Editor : Bot Editor 1
