Soğuk yaralanmalarından en çok çocuklar ve ileri yaştaki kişiler etkileniyor. Soğuk yaralanmalarının çoğu vücudun açıkta kalan yerlerinde veya uzuvlarda oluşuyor. Maruz kalınan ısı, rüzgarın hızı, sıkı giysi, ayakkabı ve dolaşımı kısıtlayan diğer nedenler, yorgunluk, kötü beslenme, alkol ve uyuşturucu kullanımı yaralanmanın şiddetini artıran nedenler arasında…
DONMA BELİRTİLERİ NELERDİR?
Deri ısısı 25 dereceye düştüğünde doku metabolizması yavaşlıyor. Oksijen yetersizliği o bölgelerde mor renkte görünüm (siyanoz) ortaya çıkarıyor. Donma (frosbite) deri sıcaklığının – 10 0C kadar düşmesi sonucu oluşuyor. Gerçek donma noktasına erişmeyen soğuklarda ise cilt yanıklarına benzer şekilde ödem ve baloncuklar (vezikül ve büller) meydana geliyor. Isı kaybı daha da sürerse donma noktasına gelinirse donuk (frosbite) oluşuyor. El, ayak, burun gibi donan bölgelerde önce kızarma başlıyor ve ağrı gelişiyor. Sonrasında ise donan bölge sertleşiyor ve son aşamaya gelindiğinde ise his kaybı oluşuyor.
DONMADA İLK YARDIM
Ayaklarda donma varsa, asla yürütmeyin. Kişi sedye ya da sırt tahtası ile taşınmalı.
Sıcak ellerinizle ya da nefesinizle etkilenen bölgeyi ısıtmaya çalışın. Gerekirse sarılın.
Soğuk yaralanmaları ve donmalarda müdahale sırasında şunlara dikkat edin:
Yüzük, saat, bilezik gibi takıları hızla çıkarın.
Donmuş organı aleve, ateşe tutmayın, donmuş kısımların yeniden ısıtılması için aşırı sıcak suya sokmayın. Hassas dokularda daha fazla hasara yol açacağı için donmuş olan bölgeye masaj yapmayın ve ovmayın.
Kişiyi soğuk ve ıslak ortamdan uzaklaştırın. Kuru ve yün bir bezle bu organı sarın. Şişmeye karşı, bu organı yukarıda tutun.
Ambulans çağırarak kişinin en yakın sağlık kuruluşuna götürülmesini sağlayın.
ÜŞÜRKEN NEDEN TİTRİYORUZ?
Vücut enerjisi tükenmişse ve vücut iç ısısı 32 0C altına inmişse hipotermi yaşamı tehdit eden boyutlara ulaşabiliyor. Uzun süreli olarak soğuk ortama maruz kalmaktan kaynaklanan hipotermi genellikle yağmur, rüzgâr, kar veya soğuk suya maruz kalma gibi faktörlerce tetikleniyor. Çok uzun süreyle soğuğa maruz kalındığında vücudun savunma mekanizması daha fazla ısı kaybedilmesini engellemeye çalışıyor. Bunun için titremeyle diğer organların sıcaklığını normal düzeyde tutmaya çalışılıyor. Aynı zamanda cilde olan kan akışı azaldığı için ısı yaratmak üzere hormonlar salgılanmaya başlıyor.
HİPOTERMİ BAŞLAYINCA UYKU GELİR
Kişinin derisinde pürüzlenme, kıllarda dikleşme, karıncalanma ve sızlanma ilk şikayetler arasında yer alıyor. Sorun ilerledikçe, deride soğukluk ve solukluk, his kayıpları ve bitkinlik, uyuşukluk hali de yaşanıyor. Hipotermi ilerledikçe uyku hali ve katılaşma gibi belirtiler de görülüyor. ABD'de yılda 700 ölümün sebebi olan hipotermi özellikle çocuk ve ileri yaş grubu, sürekli ve düzenli alkol tüketenler, psikiyatrik rahatsızlığı bulunanlarla kolay hareket edemeyen kişileri etkiliyor.
DONMAKTA OLAN KİŞİYİ ASLA KARLA OVMAYIN
Öncelikle donmayı önlemek amacıyla kişiye şekerli sıcak bir şeyler yedirmeye ve içirmeye çalışın.
Donma tehlikesi yaşayan kişiye kalın giysiler giydirin ve üzerini de kalın örtülerle örtün.
Kesinlikle uyumamasını sağlayın.
Bu durumdaki kişiyi ılık odada tutun ve bir süre sonra odanın sıcaklığını yavaş yavaş arttırın. Kesinlikle ama kesinlikle kişiyi birden sıcak odaya sokmayın.
Bununla birlikte alkollü içecekler içirmeyin, kar ile vücudu ovmayın ve masaj yapmayın.
Ambulans çağırarak kişinin en yakın sağlık kuruluşuna götürülmesini sağlayın.
Hipotermide mutlaka kişiyi sağlık kuruluşuna ulaştırmaya çalışın.
Soğuk yaralanmalarına karşı özellikle ileri yaştaki kişiler ve çocuklar üzerinde hassasiyet gösterin.
Kaynak: Yeniçağ
Editor : Eray Yetkin
